Çarşamba, Ekim 8

işte urfalıların sögürmesi


bir muhteşem urfa yaz yemeği daha... adı sögürme. malzemesi az; patlıcan, kıyma, sarımsak, tuz ve yağ. pişirmesi de kolay; patlıcanı közle ve soy, sarımsağı döv, ikisini birbirine karıştır, kıymayı yay üstlerine ve yağı dök...

ne kadar kolay değil mi? ancak bu anlatımı, bu tarifi bir urfalı duysa var ya, kıyamet kopar. bu sözü edilen yemek, 'urfalıların sögürmesi' değil ki, 'internet sögürmesi!'

bakın size ikisi arasındaki farkı anlatalım. önce internetten indirilmiş sögürme tarifinden başlayalım. üstelik de bu 'urfalıların sögürmesi'ne en yakını olsun...

şöyle ki; ilk önce marketten, bostan denilmişse bostan yok denilmemişse herhangi bir patlıcanı alır eve getirir ve ocağın üstünde közlersiniz. kabuğunu musluğun altında soyarsınız. sarımsağı sarımsak sıkacağında ezer, patlıcana katarsınız; içine de bir çimdik tuz koyarsınız. elinize geçirdiğiniz bir bıçakla patlıcanları doğrar, sarımsakları patlıcanlara karıştırmaya çalışır sonra da bütün malzemeyi bir tabağa alırsınız.

sizin için fark etmeyeceğinden hatta 'sağlıklı' bulduğunuzdan herhangi bir kıymayı (çoğunlukla dana) kavurursunuz. tabağa yaydığınız patlıcanın üstüne dökersiniz ve sonunda da tavada herhangi bir yağı eritip, hatta zeytinyağıyla bile bunu yapmaya kalkar, sögürme dediğiniz yiyeceğin üstüne döküp sofraya getirirsiniz.

sögürmeyi ekmekle yemez, yerseniz bile somun ekmekle idare eder, içecek olarak da colayı yudumlarsınız. sögürme size göre hafif bir yiyecek olduğundan, onu salata niyetine yersiniz bu arada. yani aşağı yukarı bunları yaparsınız sögürme niyetine.

oysa bir urfalı bakın neler yapar sögürme yemeğe karar verdi mi? daha doğrusu sögürme yemek için bir öğün öncesinden ortak bir kararda buluşur sofraya oturacaklarla, 'ağam yarın beelee hoş kıymalı bir sögürme yapak lo!' der.

bu kararda mutabık kalındığında da yarın ilk iş olarak sögürmenin direği olan balcan'ı (patlıcanı) aramaya çıkar! çünkü öyle rasgele balcanla sögürme yapılmaz. balcan süt gibi olacak! tohumsuz ve etli... rengi kara-mor arası... bu uğurda gerekirse bütün bir çarşı pazar dolaşılıp, sorup soruşturulur en iyi balcan bulunur. yanına da mutlak ama mutlak acı yeşil isot da katılır ki sögürme yerken acının dadı çıksın!

peki sögürme yenerken yanında ne yenmeli 'salata' niyetine? tabii ki bostana. urfalılar'ın tek salatası! zaten o varken başka biri niye olsun ki!!

bostana için malzeme frenk (domates), yeşil soğan, bahteniz (maydanoz), pirpirim (yabani semizotu), tezze nane, acı yeşil isot. hıyar; bir de belki lemun (limon) ya da bakarsın nar ekşisi ama o nasıl olsa evde vardır. çarşıda hiç nar ekşisi olur mu? olsa da alınır mı?

şimdi sırada et var. kasaptan sögürme için koyun ya da kuzu kıyması istenir, yoğurtçudan yoğurt alınır, ayran için. alışveriş tamamdır. sögürme malzemesi evin yolunu tutar.

yapılacak olan, yemek saatinden en az bir saat önce balcanları fırına göndermektir artık. balcanlar gidip gelirken evin kadını kıymaya az su ekleyerek çektirir ve kavurup bekletir. yeri gelmişken hemen belirtelim, sögürme mutlaka kıymalı olur diye bir kural yoktur. kıymalı olursa hakkı verilmiş olur ama bakıldı ki kıyma yok o zaman da adı yine sögürmedir ve sögürmeliğinden bir şey kaybetmez!

sögürme, bostanasız yenmez!

sögürme muhteşem bir yemektir ancak muhteşemliği bostanayla (bkz salatalar) taçlandırılığında tamamlanır yoksa bostana yemenin tadına varamazsınız. onun için bostana önemli.

şimdi, balcanlar fırından geldi. soyacak olan hemen bir tas su duldurup soluna alır tası (balcanlar musluk altında soğutulmaz) ve başlar sıcak sıcak soymaya. O balcanları soyarken bir başkası sarımsakları havanda bir güzel az bir çimdik duz (tuz)la döver hazırlar. balcanlar soyuldu mu içine atar sarımsakları ve birkaç çimdik duzu, başlar eliyle eze eze sögürmenin ana malzemesini hazırlamaya.

sögürmede balcanlar macun gibi olmalıdır ve asla tohum olmamalıdır. balcanları ezme işi bitince şimdi sıra tabaklara almadadır. onun da bir usulu vardır. öyle rasgele konulmazlar. sögürme tabağı düz olmalıdır. derin kaba sögürme konmaz. niye konmaz? çünkü balcanları bütün tabağa yayacaksınız ve tırnağınızla küçük çukurlar hazırlayacaksınız ki üstüne sadeyağ döktüğünüzde akıp gidip bir yerde toplanmasın sögürmenin her yanına dağılsın..

evet sögürme hazır şimdi yapılacak olan kıymayı bütün bir yüzeye yaymak ya da sermek diyelim. her şey tamam şimdi. sıra geldi yağa. yağ sadeyağ olacak ve tavada yakılacak ki sögürmenin üstüne döküldüğünde çoozzz etsin!

artık yenilebilir sögürme, bekletmeye gelmez. hemen sofraya. yalnız birkaç şey daha var sögürme yemenin hakkını vermek için. birincisi yuha ekmek (bkz hamur işleri) ya da açık ekmekle (lavaş diyorsunuz siz ona) yenir sögürme. ikincisi yanında salata olarak mutlaka ama mutlaka bostana olmalıdır ve de arada acı yeşil isot ısırılmalıdır ve de ayran içilmelidir. bir de hakkını vermek için adam başı bir tabak yenmelidir.

sağlıkla.

2 yorum:

  1. yaw aqe şimdi yedim çok harika yapmışım bende herkes parmaklarını yediiii ama size resminide koymak isterdim ama yer yok

    YanıtlaSil
  2. bobaş resmi eposta ile yolla. urfamutfagi@gmail.com

    YanıtlaSil